Trong chuyến đi Hà Lan lần này, tôi có dịp được đến thăm một trang trại bò sữa của Ruud Oosting tại một thị trấn nhỏ tên là Heereveen ở phía Bắc Hà Lan, cách Amsterdam khoảng 1 tiếng rưỡi đi ô tô. Ruud là chồng của Susan và cha của 3 đứa trẻ. Ruud rất tự hào về trang trại bò sữa của mình. Anh say sưa kể cho tôi nghe câu chuyện về đàn bò của anh:
– Hà Lan có ngành công nghiệp xuất khẩu sữa và các sản phẩm từ sữa rất mạnh. Cứ 5 con bò ở Hà Lan thì sẽ có 3 con cung cấp sữa cho thị trường nước ngoài. Khi nói tới sữa bò do Hà Lan sản xuất thì mọi người sẽ tin vào chất lượng của thương hiệu quốc gia. Cách đây vài năm ở Trung Quốc có xảy ra một scandal lớn về việc cung cấp sữa bẩn và độc hại nên sau đó sản lượng Trung Quốc nhập sữa bò từ Hà Lan để phục vụ thị trường nội địa đã tăng đáng kể.
– Đàn bò của Ruud có tổng cộng 400 con bò trong đó có 225 con bò cái đang trong diện lấy sữa, 25 con bò đang chửa và khoảng 150 con bò con. Đàn bò không có bò đực vì bò đực chỉ được đưa đến phối giống trong 1 tuần là lại được đưa đi luôn, chứ họ không nuôi vì không có giá trị kinh tế cao.
– Mỗi con bò sữa sau khi nuôi 2 năm sẽ bắt đầu cho vào khai thác sữa được. Mỗi ngày sẽ bị vắt sữa 2 lần. Tuổi thọ của một chị bò sữa rơi vào khoảng 8 – 10 năm (một ngày của con người là bằng 10 ngày của con bò). Thời gian có thể khai thác sữa là từ 6 – 8 năm. Sau đó con bò sẽ già và có thể đưa vào khai thác lấy thịt.
– Một con bò sữa trên thị trường có giá khoảng 1600 euro. Mỗi năm có thể khai thác được từ 8,000 – 10,000 lít sữa/con (trung bình 30 – 40 lít sữa/ngày vì cả năm không phải ngày nào cũng vắt được sữa). Tất cả các con bò đều được đánh dấu với mã code để theo dõi số lượng và chất lượng sữa. Cả đàn bò của Ruud mỗi năm khai thác được khoảng 2 triệu lít sữa.
– Mỗi lít sữa sẽ được bán cho những Công ty sữa (ở Hà Lan có Công ty rất nổi tiếng là Campina) với giá 35 cents/lít. Giá sữa bán trên thị trường cho người tiêu dùng tại Hà Lan hiện đang rơi vào khoảng 80 cents/lít. Nếu làm phép tính nhẩm thì doanh thu từ bán sữa của nông trại bò sữa của Ruud vào khoảng 700,000 Euro (tương đương khoảng 15 tỷ tiền Việt bây giờ). Doanh thu này chưa tính tới các khoản thu khác như bán bò sữa già, hoặc cho các hộ khác thuê máy móc và dụng cụ.
– Để quản lý đàn bò với số lượng như vậy, Ruud có thuê 3 nhân công. Mức lương phải trả cho lao động bên này rất cao nên hầu hết họ phải áp dụng quy trình tự động hóa hoàn toàn. Diện tích nông trại của Ruud rộng 150ha chủ yếu là đồng cỏ. Nông trại có nhiều trang thiết bị và máy móc hiện đại phục vụ cho việc khai thác lấy sữa tự động. Giá trị đầu tư của dàn máy móc rơi vào khoảng: 500,000 euro. Thời gian để dàn máy vắt sữa xong cả đàn bò 225 con là vào khoảng 1 tiếng rưỡi và cứ như vậy 2 lần/ngày. Các Công ty sữa cứ khoảng mỗi 3 ngày lại có xe qua lấy sữa từ nông trại.
Kích cỡ nông trại của Ruud sẽ to hơn trung bình khoảng 3 lần một nông trại bình thường của người Hà Lan. Ruud chăm sóc đàn bò của mình rất cẩn thận lúc khỏe mạnh lẫn lúc ốm đau. Anh rất hãnh diện về thành quả lao động của mình. Tôi thì cảm thấy thương mấy con bò vì suốt ngày bị vắt kiệt sữa thế này. Nhìn mặt mấy con bò trông cũng buồn, thế mà có Công ty nào ở Việt Nam lại quảng cáo với thông điệp “những con bò hạnh phúc”. Tôi nghĩ đây là một thông điệp không đúng sự thật.
Dù sao thì một người nông dân như Ruud tại Hà Lan cũng là chủ một doanh nghiệp với giá trị tài sản lên tới hàng triệu Euro. Cách đây vài tháng, báo Dân trí có bài viết “Thu nhập của nông dân Việt chỉ bằng 1/13 Hà Lan”. Trong bài báo có đề cập mỗi 1ha người nông dân Việt Nam sẽ thu được 3,100 USD, trong khi con số này tại Hà Lan là 40,000 USD. Và với 47 triệu lao động là nông dân, thì mức thu nhập bình quân là khoảng 25-26 triệu đồng/người/năm.
