Quack Quack,
Xin chào các bạn,
Nếu làm việc trong doanh nghiệp, hẳn bạn đã không ít lần gặp phải những khó khăn khi làm việc với người khác? Ban đầu, đó có thể chỉ là vài khúc mắc nhỏ. Nhưng chẳng bao lâu, chúng đã biến thành chuyện lớn, rồi để lại những tổn thương cho cả hai phía.
Sau không ít lần chịu tổn thương, Vịt cũng dần hiểu hơn về con người và cách để xây dựng những kết nối lành mạnh ở công sở. Một trong những bí quyết là chúng ta cần tìm hiểu về các loại bệnh tâm lý.
Khi cơ thể bị ốm, chúng ta sẽ tới bệnh viện để chữa trị. Tuy nhiên, khi tinh thần bị ốm, việc ấy lại không xảy ra. Việc nhận ra các triệu chứng của bệnh tâm lý thường khó hơn nhiều, vì người bệnh có thể cũng không biết là mình bị. Và như thế, các loại bệnh này sẽ bóp méo cách một người nhìn nhận cuộc sống, rồi làm chính họ và người khác tổn thương.
Bạn có thể dành thời gian đọc thêm về các loại bệnh tâm lý. Nhưng hôm nay, Vịt sẽ nhắc tới một loại bệnh khá phổ biến và ngày càng gia tăng trong xã hội hiện đại là Bệnh ái kỷ (Narcisstic Personality Disorder).
Đây là căn bệnh mà người bệnh ‘quá yêu’ bản thân tới mức luôn thèm thuồng sự chú ý và ngưỡng mộ. Điều ấy làm họ dần trở nên ích kỷ và mất kết nối với thế giới xung quanh.
Quack: Bạn đã bao giờ gặp một người bị bệnh ‘ái kỷ’ chưa?
Theo các tài liệu y học, người bị bệnh ái kỷ có thể là người dành hàng giờ nói chuyện với bạn nhưng chủ đề luôn là về bản thân và thành tích của họ. Họ không thể xin lỗi, ngay cả khi sự sai trái là hiển nhiên. Thậm chí, họ còn cáu gắt khi bạn dám chỉ ra lỗi sai ấy. Ví dụ, khi bạn phê bình người ái kỷ rằng họ đến muộn, thì thay vì nhận lỗi, họ sẽ đổ lỗi cho bạn là người khó tính. Và nếu không đủ vững vàng, bạn sẽ tin điều đó là thật và bắt đầu cảm thấy tội lỗi. Bạn thấy kỹ năng thao túng của người ái kỷ thượng thừa chưa?
Người bị bệnh ái kỷ cũng thường xuyên nói dối để phóng đại tầm quan trọng của bản thân. Họ sẵn sàng tạo ra những cái tôi giả tạo để che đậy con người thật của mình. Họ cũng luôn phá bỏ các ranh giới và luật lệ, đòi hỏi sự đối đãi đặc biệt, hoặc không thể thấu cảm với người khác.
Người có các triệu chứng này có thể là bất cứ ai từ sếp, đồng nghiệp, cấp dưới, người yêu hoặc thành viên trong gia đình của mỗi chúng ta. Có thể ta từng nghĩ những biểu hiện này là bình thường thuộc về tính cách mỗi người. Nhưng chính suy nghĩ ấy đã làm ta yếu đuối và dễ tổn thương khi tiếp xúc gần với những người mắc bệnh ái kỷ khi họ luôn đòi hỏi, đổ lỗi, phớt lờ hoặc không ghi nhận ta.
Quack Quack: Bệnh này từ đâu mà tới?
Một trong các nguyên nhân phổ biến của căn bệnh này lại bắt nguồn từ thời thơ ấu. Khi một đứa trẻ nhận được quá nhiều sự khen ngợi từ phía gia đình, em sẽ có suy nghĩ mình là ‘trung tâm của vũ trụ’. Khi lớn hơn, sự khen ngợi ấy dần biến mất làm em luôn ở trong tình trạng bị ‘đói’. Sau này, khi đã ở trong một cơ thể trưởng thành, ‘đứa trẻ ấy’ trong em vẫn bơ vơ tìm kiếm nơi bấu víu cho ‘sự ngưỡng mộ’ mà em luôn thèm khát.
Một lý do khác giúp bệnh này phát triển mạnh hơn là mạng xã hội. Đó là nơi mà người ta được thưởng để ‘sống ảo’. Khi những người ‘sống ảo’ được nhiều người ngưỡng mộ hơn, và tạo nên nhiều người ghen tị hơn thì căn bệnh này cũng theo đó được nhân rộng.
Quack Quack Quack: Chúng ta có thể bảo vệ mình khỏi người bệnh ái kỷ như thế nào?
Chấp nhận sự thật có lẽ là bước đầu tiên. Điều này có thể làm bạn đau lòng, nhưng cũng mang lại rất nhiều bình an. Khi một người ái kỷ tìm cách thao túng hoặc tấn công, thì ta cần hiểu rằng đó không phải là con người thật của họ. Đó chỉ là ‘phần mềm’, ‘căn bệnh’ hay ‘một đứa trẻ’ đang kiểm soát hành vi của họ mà thôi.
Hiểu điều ấy có thể làm chúng ta thêm vị tha, nhưng không có nghĩa là mình sẽ để ‘đứa trẻ’ ấy muốn làm gì thì làm. Điều khó khăn nhất với người bệnh ái kỷ là họ không thể nghe thấy những góp ý mang tính xây dựng. Điều ấy làm họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn để thay đổi, thậm chí trong nhiều trường hợp là sẽ không thể thay đổi.
Dưới đây là một số điều chúng ta có thể làm khi ở trong một mối quan hệ với người ái kỷ:
- Tạo ra ranh giới: Điều này có thể làm người ái kỷ đau khổ và thất vọng. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể hy sinh bản thân mình để chiều họ vì nhu cầu được đáp ứng của người bệnh có thể là không giới hạn.
- Tạo ra những vòng tròn an toàn: Đó có thể là những nơi hay những người bạn mà bạn được tôn trọng. Nơi an trú ấy sẽ tiếp thêm sức mạnh và sự tự tin cho bạn để vượt qua những hành vi gây hấn từ người ái kỷ.
- Dịu dàng với bản thân: Đôi khi, việc cắt đứt ngay với một người bệnh là không dễ dàng. Để tránh ‘bạo lực’, chúng ta có thể tạo ra những thay đổi một cách từ từ, nhưng cũng đầy mạnh mẽ để tạo thêm khoảng cách với người bệnh. Ngoài ra, dịu dàng đôi khi cũng có thể nghĩa là một dấu chấm hết khi ta không còn lựa chọn nào khác.
Bạn thân mến,
Vịt tin có những điều mang đến hạnh phúc cho chúng ta hơn cả là những trải nghiệm giữa người với người. Tuy nhiên, các trải nghiệm này ngày một trở nên xa xỉ do ảnh hưởng của nhiều loại bệnh tâm lý. Hiểu về chúng là bước đầu tiên để chúng ta có thể giúp chính mình và người thương.
Vịt mến chúc bạn sẽ có thật nhiều kết nối an toàn và chất lượng trong năm tới bạn nha.
Thân mến,
Chú Vịt cười
E-mail này được gửi cho bạn từ Bangkok đó. Vịt đang đưa bố đi chơi ít hôm. Hẹn gặp lại các bạn trên bản tin Quack Quack vào năm sau nha.
